Bundan 105 yıl önce, 10 Eylül 1920’de Baku’da yapılan bir kongre ile Türkiye Komünist Partisi kurulmuştu.

Bundan 105 yıl önce, 10 Eylül 1920’de Baku’da yapılan bir kongre ile Türkiye Komünist Partisi kurulmuştu. İttihat ve Terakki iktidarına muhalefetten dolayı 1913’te Sinop’a sürgün edilen Mustafa Suphi daha sonra Rusya’daki sürgünlüğü sırasında tanıştığı devrimcilerin de katılımıyla 1918 yılında Sosyalist Müslüman Doğu Halklar Kurultayı’nın örgütlenmesinde büyük rol oynamış, ardından sürgündeki askerlerin ve Türkiye’deki sol grupların katılımıyla Türkiye Komünist Partisi’ni örgütlemişti.
Dört ay sonra da Mustafa Suphi ve arkadaşları Anadolu’daki Kurtuluş Savaşı’na destek vermek için ilişki kurdukları Mustafa Kemal’in daveti üzerine Ankara’ya gelmek için 1921 yılının Ocak ayında yola çıkmışlardı. TKP’nin Azerbaycan’da oluşturulmuş bir silahlı birliği de Kurtuluş Savaşı’nı desteklemek için Türkiye’ye gönderilmişti.
Ancak Mustafa Suphi ve 15 yoldaşının Ankara’ya geçmeleri 9. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir tarafından engellenmiş, Mustafa Kemal de TBMM’nin 22 Ocak 1921 tarihli gizli oturumunda yaptığı bir konuşmada milletvekillerini Mustafa Suphi’ye karşı kışkırtan bir konuşma yapmıştı.
Mustafa Suphi ve yoldaşları yolda büyük hakaret ve saldırılara uğrayarak vardıkları Trabzon’da 28-29 Ocak 1921’de Ankara rejiminin emrindeki Yahya Kahya ve adamları tarafından Karadeniz’de alçakça katledilmişlerdi.
Ekteki küçük fotoğrafta TKP Merkez Komitesi Başkanı Mustafa Suphi (sağda), Genel Sekreteri Ethem Nejat (ortada) ve Merkez Komitesi üyesi Kayserili İsmail Hakkı (solda) görülüyor. Büyük fotoğrafta ise Mustafa Suphi 1. Tatar Dil Konferansı delegeleriyle birlikte (sandalyede oturanların sağdan dördüncüsü)